İş zekâsı (business intelligence), işletmelerin gelecek hakkında daha doğru ve net kararlar alabilmesi için geçmiş ve mevcut zaman verilerini bir araya getirerek, geliştirilen yazılımlar yardımıyla bu verilerin anlamlı bilgilere dönüşmesini sağlayan veri yönetim süreçleridir.
Dijitalleşen iş yönetimlerinde birçok farklı disiplinlerle oluşturulmuş çok sayıda veri kaynağı mevcuttur. İki temel formatta ele alınan veri kaynakları, dosya (file) ve sunucu (server) verileri olarak değerlendirilir. Dosya formatında; doc, text, pdf, excel veya Access uzantıları yer alırken, Google Analytics, Hadoop veya SQL Server sunucu tabanlı veri kaynaklarıdır.
Verilerin gün geçtikçe büyümesi nedeniyle veri depolama alanları ve verilere erişimi kolaylaştıracak birçok yöntem geliştirildi. Veriler çoğaldıkça kapladıkları alanlar da artıyor ve sistemin yavaşlamasına neden oluyordu. İşte bu nedenle artık analiz edilecek verilerin tutulduğu veri tabanı oldukça önemli hale geldi.
İş zekâsı sistemlerinde bu süreç şöyle işlemektedir;
- Veriler, gerekli veri kaynağında, raporda kullanılmak üzere saklanır. Daha sonra ise temizlenme, dönüşme, birleşme gibi veri dönüşüm işlemlerine sokulur. Bu süreç ETL (Extract – Transform – Load) olarak adlandırılır.
- ETL sürecinden geçen veriler, analize hazır hale getirilerek veri ambarına (data warehouse) yüklenir.
- Ardından iş zekâsı aracı (business intelligence tool) ile veri bağlantısı kurularak veriler görselleştirilerek dashboard adı verilen, grafiklerden meydana gelen panolar ortaya çıkar. Bu gelişme hayatımıza veri görselleştirme (data visualization) ve rapor dizaynı (dashboard design) kavramlarını da kazandırmıştır. (Verinin grafiksel olarak gösterildiği veri görselleştirme ile hangi ayda satışlarınızın düştüğünü daha çabuk fark edebilir yahut karınızın haftanın hangi günü zirveye ulaştığını kolayca görebilirsiniz.)
- Son olarak dashboard’lar hazırlandıktan sonra ilgili kişilerle paylaşılmak üzere server’da yayınlanır.
- Yöneticiler, tüm bu analiz sürecinin sonunda ortaya çıkan raporların da ışığında şirketin önünü açacak yeni stratejiler belirler. İşte tüm bu sürece iş zekası adı verilir.
İş zekâsının sağladığı avantajlar şu şekilde sıralanabilir:
1.İşletme pazarlama kampanyalarının internet yoluyla duyurulması.
2.İşletmenin gelecekteki potansiyel müşterilerinin belirlemesi.
3.E-ticaret stratejilerini geliştirmek için akım verilerinin analiz edilmesi.
4.Problemli garanti raporlarının hızlı bir şekilde ortaya çıkarılması.
5.Ürün ve hizmet hatları müşterilerinin muhtemel satın almaları.
6.Sigorta primleri için daha karlı oranların ayarlanması.
7.Müşterilerin niçin rakip işletmelere gittiğinin analiz edilmesi.